Profesyonel futbolcuların çalışma şartları ile kulüplerin ve profesyonel futbolcuların hak ve yükümlülükleri, taraflar arasında imzalanan profesyonel futbolcu sözleşmelerinde düzenlenmektedir. Kulüpler,  futbolcuyla transfer ve diğer şartlarda anlaşmaya vararak, sözleşme tanzim etmekte ve bu sözleşmeyi TFF’ye sunarak, futbolcunun kulüp adına müsabakalara katılabilmesi için lisans çıkarmaktadır. Futbolcu ile yapılacak bu sözleşmelerin geçerli olabilmesi için Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı (“Talimat”) hükümlerine uygun yapılması gerekmektedir.

1. Profesyonel Futbolcu ve Amatör Futbolcu Ayrımı

Profesyonel futbolcu ile amatör futbolcu arasındaki en temel farklılık futbolcunun futbol oynamak için yaptığı harcamadan daha fazla gelir elde edip etmediğidir. Nitekim Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı‘nın 4. maddesine göre profesyonel futbolcu şu şekilde tanımlanmıştır:

“Bir kulüple yazılı sözleşme yapmış olan ve kendisine futbol faaliyetleri kapsamında yaptığı harcamalardan daha fazla miktarda ödeme yapılan futbolcudur.”

Amatör futbolcular ise bu madde kapsamı dışında kalan tüm futbolculardır.

Amatör futbolcuların profesyonelliğe geçişi ve tekrar profesyonellikten amatörlüğe düşüşü gibi hususlar talimatın 5 ve 6. maddelerinde düzenlenmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus profesyonel takımlar, resmi lig ve kupa müsabakalarında amatör futbolcu oynatamazlar.

2. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Zorunlu Şartları

Talimatta, profesyonel futbolcuyla kulüp arasında imzalanacak sözleşmenin zorunlu unsurlarına ilişkin net bir düzenleme olmamakla beraber sözleşmenin süresine ve tesciline ilişkin birtakım zorunlu unsurlar mevcuttur. Ancak TFF’nin yayımladığı “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi” örneği, TFF Futbolcu Tescil Sistemi ve TBK’nın sözleşmelere ilişkin hükümleri nazara alındığında sözleşmenin geçerliliği için zorunlu unsurlar ortaya çıkmaktadır.

Buna göre, sözleşmede mutlaka bulunması gereken zorunlu unsurlardan bazılar şu şekilde sıralanabilir:

• Futbolcunun, varsa kanuni temsilcisinin ve futbolcu menajerinin kimlik bilgileri, tebligata elverişli adresleri ve futbolcunun önceki kulübünün yasal adı,
• Kulübün yasal adı, tebligata elverişli adresi, yetkili temsilcisinin adı ve soyadı, yetkili temsilcisinin kulüpteki görev ve unvanı,
• Fiilen görev alınması halinde kulüp adına hareket eden futbolcu temsilcisinin kimlik bilgileri ve tebligata elverişli adresi,
• Beş yılı (18 yaşın altındaki futbolcular için en fazla üç yıl) aşmamak üzere ve sözleşmenin bitiş yılının 31 Mayıs tarihinde bitecek şekilde sözleşmenin süresi,
• Asgari ücretten az olmamak üzere ücret.

Ayrıca sözleşmenin taraflarca imzalanması gerekir. Bu zorunlu şartlar dışında taraflar emredici hükümlere ve Talimatlara aykırı olmamak üzere sözleşmelere serbestçe ekleme yapabilirler. Uygulamada, başta aylık ücret dışındaki ücretlerin ve yan hakların da sözleşmeye eklenmesi olmak üzere kulübün ve futbolcunun birtakım yükümlülükleri de sözleşmeye yazılmaktadır.

3. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Niteliği

4857 sayılı İş Kanunu’nun profesyonel futbolcuları kanun kapsamı dışında bırakan 4. maddesi uyarınca, Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi, bir iş sözleşmesi olarak kabul edilememektedir. Bu halde Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi hizmetin görülmesi, süreklilik, ücret ve bağımlılık gibi unsurlardan dolayı hizmet sözleşmesine dayanmaktadır.

4. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Tescili

Futbolcunun bir kulübün resmi sporcusu olarak tescil edilebilmesi ve futbolcuya lisans verilebilmesi için, sadece futbolcu ile kulübü arasında sözleşme imzalanması yeterli değildir.  Ayrıca taraflar arasında tanzim edilen bu sözleşmenin ve talimatın 14. maddesinde belirtilen belgelerin kulüp tarafından transfer ve tescil dönemleri içerisinde TFF’ye sunulması zorunludur.  Sezon içerisinde yalnızca iki adet transfer ve tescil dönemi mevcuttur. Kulüplerin transfer ve tescil işlemlerini yapabileceği bu tarihler, her sezon için birinci transfer döneminden önce TFF tarafından tespit ve ilan edilir.

Esasen futbolcu ve mevcut kulübü, transfer ve tescil dönemi ile bağlı kalmaksızın, yani belli bir döneme ve süreye tabi olmadan her zaman sözleşme imzalayabilir. Ancak bu sözleşmenin imza tarihini takip eden ilk transfer ve tescil döneminin sonuna kadar TFF’ye sunulması ve kulüp tarafından tescil ettirilmesi zorunludur. Mevcut kulüp ile imzalanan yeni sözleşmenin tescili esnasında, imzalandığında yürürlükte olan sözleşmenin bakiye süresi ile yeni sözleşmenin süresi birlikte dikkate alınır. Buna göre, toplam sürenin beş yılı aşması halinde yeni sözleşme, toplamda beş yılı aşmayan kısım için tescil edilir. Ancak, yürürlükte olan sözleşme sezon sonunda sona erecek ise, mevcut kulüple beş yıl süreli olarak yapılan yeni sözleşme tescil edilir.

Süper Lig Kulüpleri veya kulüplerle sözleşme imzalayan futbolcular, tescilini istedikleri sözleşmelerini, transfer ve tescil döneminin son günü saat 18:00’e kadar Kulüp Lisans Kurulu’na sunmak zorundadır. Kulüp Lisans Kurulu, Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatının EK-XII’si uyarınca sözleşmelerin takım harcama limitini aşıp aşmadığına karar verir. Belirtilen saate kadar sunulmayan sözleşmeler Kulüp Lisans Kurulunca değerlendirilmez.

5. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinde Tarafların Hak ve Yükümlülükleri

Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi futbolcunun asıl borcu kulübün katıldığı turnuvalarda kulüp adına futbol oynamak, kulübün asıl borcu ise futbolcunun ücretini ödemektir. Ancak bu asli edimler dışında taraflar sözleşmede ek yükümlülükler kararlaştırabileceği gibi talimattan kaynaklanan başkaca zorunlu yükümlülüklerde vardır. Örneğin, futbolcunun yaygın ifadesiyle doping olarak bilinen yasaklı maddeleri kullanmaması en temel yükümlülüklerinden biridir.

5.1. Kulüplerin Profesyonel Futbolcu Sözleşmesine İlaveten Yükümlülükleri

• a) Futbolcuların eğitimi ve sağlığı için uzman teknik adam ve sağlık personelini temin etmek,
• b) Futbol faaliyetlerinin gerektirdiği spor malzemelerini temin etmek
• c) Kulüpler sezonun başlamasından en geç bir hafta önce, bir sonraki sezon uygulayacakları iç yönetmeliklerini ve/veya disiplin talimatlarını TFF’ye göndermek zorundadırlar. Kulüpler TFF’ye tescil ettirdikleri ve uygulayacakları iç yönetmeliklerini ve/veya disiplin talimatlarını imza karşılığında futbolcuya teslim veya noter aracılığı ile tebliğ etmek,
• d) Futbolcularına verdikleri para cezalarına ait kararlarını, nedenleri, tutarları ve noterden onanmış karar örnekleri ile birlikte, karar tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde noter aracılığı ile futbolcuya ve TFF’ye bildirmek,
• e) Kadro dışı bıraktıkları futbolculara, antrenman yapabilmeleri için en az bir antrenör nezaretinde hakkın kötüye kullanılması teşkil etmeyecek şekilde saha tahsis etmek ve antrenman koşullarını noter aracılığı ile futbolculara tebliğ etmek,
• f) Kulüpler, profesyonel futbolcularını yurt içinde ve dışında yapacakları maçlarda, antrenmanlarda, antrenmanlara gidiş ve gelişlerde, taşıt vasıtalarında meydana gelmesi muhtemel kazalar ve sakatlıklar için kısmi ve daimi maluliyet ve ölüm hallerine karşı TFF tarafından belirlenmiş özel sigorta şirketlerine sigorta ettirmek ve gerçekleşen rizikoyu beş günlük süre içerisinde özel sigorta şirketine bildirmek,
• g) Futbolcularının ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde askerlikle ilgili gerekli belgeleri futbolcusu ile birlikte hazırlayarak TFF’ye sunmak zorundadırlar.”

5.2. Futbolcuların Profesyonel Futbolcu Sözleşmesine İlaveten Yükümlülükleri

• a) Müsabakalara katılmak için kendisi tarafından yapılması gereken işlemleri takip etmek ve tamamlamak, gerekli belgeleri temin etmek,
• b) TFF’nin ve kulübün düzenlediği kurs, ders ve konferanslara katılmak,
• c) Hastalık veya sakatlık nedeni ile alınacak raporlarını, rapor tarihinden itibaren on gün içerisinde kulübüne ve TFF’ye bildirmek, zorundadırlar.”

6. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Sona Ermesi

Futbolcu sözleşmesi gibi taraflara sürekli borç yükleyen sözleşmeler; ölüm, sürenin sona ermesi gibi bazı olayların meydana gelmesi ile kendiliğinden sona erebilmektedir. Diğer taraftan, tarafların karşılıklı anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmeleri ya da taraflardan birinin sözleşmeyi feshi hukuki işlemlerle de sözleşmenin sona ermesi mümkündür. Kendiliğinden sona erme sebeplerinin ortaya çıkması ile sözleşme taraflarının herhangi bir hukuki işlemde bulunmasına gerek olmaksızın sözleşme ilişkisini sona ermektedir. Diğer sebeplerle sözleşmenin sona erdirilebilmesi için ise, taraflardan en az birinin bu yönde bir irade beyanına bulunması gerekir.